Ақпаратты тиімді басқару және қазіргі компьютерлік желілерде құжаттармен жалпы жұмыс істеу үшін файлдық серверлерді пайдаланбай болмайды, олар осы процестің ажырамас бөлігі болып табылады және деректерді орталықтандырылған сақтауын қамтамасыз етеді. Файлдық серверлерді пайдалану арқасында көптеген пайдаланушылар локалдық желілердегі әртүрлі ресурстарға ұйымдастырылған жеңіл қолжетімділік алады, бұл шағын офис немесе ірі корпорация болсын, файлдарды алмасуды жеңілдетеді және деректердің қауіпсіздігін арттырады. Жүйе, операциялық жүйелер үшін әмбебап болып, бизнес талаптары мен әкімшінің дағдыларынан тәуелсіз, ең қолайлы платформаны таңдауға мүмкіндік береді, ол Linux немесе Windows болуы мүмкін.
Бұл мақалада Windows және Linux жүйесінде файлдық серверді қалай орнату керектігін қарастырамыз. Әрбір жүйе өз артықшылықтары мен ерекшеліктеріне ие, және файлдық серверді дұрыс орнатуды білу, локалдық желіңіздегі деректерді сақтау және алмасу процестерін оңтайландыруға көмектеседі.
Файлдық сервердің артықшылықтары
Орнатуға көшпес бұрын, файлдық сервердің қандай пайда әкелетінін қысқаша талқылайық:
- Орталықтандырылған басқару: Барлық деректер бір жерде сақталады, бұл әкімшілерге қолжетімділікті, қауіпсіздік параметрлерін және резервтік көшірмелерді оңай басқаруға мүмкіндік береді.
- Уақыт пен ресурстарды үнемдеу: Файлдарға ортақ қолжетімділік арқасында пайдаланушылар деректермен оңай бөлісе алады, электрондық пошта арқылы файлдарды жіберу немесе сыртқы сақтау құрылғыларын пайдаланудың қажеті жоқ.
- Деректердің қауіпсіздігі: Файлдық сервер қатал қолжетімділік ережелерін орнатуға мүмкіндік береді, деректерді қарау, өзгерту немесе жою құқықтарын шектейді. Бұл маңызды құжаттардың кездейсоқ жоғалу қаупін азайтуға көмектеседі.
- Резервтік көшірме жасау: Орталықтандырылған сақтау деректердің резервтік көшірмелерін жасауды жеңілдетеді, бұл жүйе ақаулығы немесе аппараттық проблемалар болған жағдайда өте маңызды.
- Параметрлердің икемділігі: Заманауи операциялық жүйелер файлдық серверлерді конфигурациялаудың көптеген мүмкіндіктерін ұсынады, бұл әртүрлі тапсырмалар мен пайдаланушы типтері үшін шешімдер жасауға мүмкіндік береді.
Келесіде Linux және Windows сияқты негізгі операциялық жүйелерде файлдық серверді қалай орнату керектігін егжей-тегжейлі қарастырамыз.
Windows операциялық жүйесінде орнату
1-қадам: Операциялық жүйе нұсқасын таңдау
Windows Server ірі ұйымдар мен жоғары жүктелген желілер үшін ең қолайлы, себебі бұл нұсқа серверлік компоненттерді басқару үшін жетілдірілген функцияларды ұсынады. Алайда, егер файлдық серверді үй жағдайында немесе шағын офисlerde пайдаланатын болсаңыз, Windows 10 немесе 11 стандартты нұсқалары арасында еркін таңдау жасауға болады.
- Windows Server пайдаланған жағдайда, сервер менеджері арқылы файлдық сервердің қажетті рөлін орнатыңыз.
- Үй жағдайында және шағын желілерде пайдалануға жарамды Windows нұсқасын пайдалану үшін, папкалар мен файлдарға ортақ қолжетімділік функциясын пайдалану жеткілікті.
2-қадам: Ортақ директорияны конфигурациялау
Бұл қадамда біз алдымен файлдарды желі арқылы алмасу үшін пайдаланылатын жұмыс папкасын жасауымыз керек:
- Басқа пайдаланушыларға ортақ файлдарды алмасу үшін пайдаланылатын папкаға қолжетімділікті табу және ашу қажет.
- Папкаға тінтуірдің оң жақ батырмасын басып, “Свойства” опциясын табамыз.
- Содан кейін, қасиеттерде “Доступ” қойындысын тауып, “Общий доступ” рұқсатын береміз.
- Қолжетімділікті беріп, нақты кімге рұқсат беретінімізді, пайдаланушы топтарын немесе жеке пайдаланушыларды таңдай отырып, қолжетімділік деңгейін орнатамыз: оқу және жазу немесе тек оқу.
- Біздің параметрлерімізді сақтау үшін “Применить” батырмасын басамыз.
3-қадам: Желі параметрлерін конфигурациялау
Ең алдымен, желі пайдаланушыларына серверімізге қолжетімділіктің белсенді екенін тексеру қажет. Бұл үшін принтерлер мен файлдарды ортақ пайдалану құқығын да беру керек:
- Алдымен “Панель управления” арқылы “Центр управления сетями и общим доступом” бөліміне өтеміз.
- Файлдар мен принтерлерге ортақ қолжетімділікті қосу үшін “Изменить дополнительные параметры общего доступа” тармағын табамыз және таңдаймыз.
- Файлдармен жұмыс істеуді жеңілдету үшін парольмен қорғаудан бас тартуға болады, бұл параметрді өшіріп. Дегенмен, жоғары қауіпсіздік деңгейі бар желілерде қорғауды пайдалануды тоқтатуды ұсынбаймыз.
4-қадам: Пайдаланушылар үшін серверге қолжетімділікті орнату
Желі адресі арқылы пайдаланушылар ортақ папкаларға жүгінуге мүмкіндік алады:
- Кез келген жүйелік құрылғыда "Проводник" ашыңыз.
- "Подключить сетевой диск" опциясын табамыз.
- Келесі кезеңде желі адресін енгіземіз, мысалы, \\IP_адрес_сервера\Папка.
- Қажет болса, пайдаланушының тіркелгі деректерін енгіземіз.
Барлық манипуляциялардан кейін желі пайдаланушылары файлдарды көріп, онымен жұмыс істей алады. Бұл локалдық дисктер мен ортақ қолжетімділікке де қатысты.
Linux операциялық жүйесінде орнату
Windows желілерінде қолданылатын SMB протоколын қолдайтын серверді жасау және конфигурациялау үшін Linux жүйесінде Samba бағдарламасы сияқты қосымша бағдарламалық қамтамасыз ету қажет. Осылайша, Linux және Windows операциялық жүйелерімен компьютерлер арасында файлдарды желі арқылы алмасу мүмкіндігі пайда болады.
1-қадам: Samba орнату
Samba бағдарламасын орнату процесі Linux дистрибутивіне байланысты өзгеруі мүмкін.
Ubuntu немесе Debian үшін:
sudo apt update
sudo apt install samba
CentOS немесе Fedora үшін:
sudo yum install samba samba-common
2-қадам: Samba конфигурация файлына жұмыс жасау
Желідегі интеграция үшін Samba орнату аяқталғаннан кейін конфигурация файлын қажетті өзгерістер енгізу үшін пайдалану қажет:
sudo nano /etc/samba/smb.conf
Соңында, файлдың соңына төменде келтірілген блокты енгізу қажет:
[Shared]
path = /home/user/shared
browseable = yes
writable = yes
guest ok = yes
read only = no
Ортақ папкаға қолжетімділікті қамтамасыз ету үшін path параметрін қажетті директорияның нақты жолымен ауыстырамыз.
3-қадам: Ортақ папканың рұқсаттарын конфигурациялау
Алдымен ортақ пайдалануға арналған директорияны құрып, қажетті рұқсаттарды орнатамыз:
sudo mkdir -p /home/user/shared
sudo chmod 777 /home/user/shared
chmod 777 командасы папкадағы барлық құжаттарға барлық пайдаланушыларға толық қолжетімділікті береді. Бұл қауіпсіздік талаптарына байланысты өзгертілуі мүмкін.
4-қадам: Samba-ны қайта іске қосу
Конфигурация файлына енгізілген өзгерістердің күшіне енуі үшін Samba-ны қайта іске қосу қажет:
Енді сервер жұмыс істеуге дайын, және пайдаланушылар оған қосыла алады.
5-қадам: Windows-тан серверге қосылу
Linux файлдық серверіне Windows операциялық жүйесі бар компьютерден қосылу үшін "Проводник" ашып, желі жолын енгізіңіз, мысалы:
\\IP_адрес_сервера\Shared
Осыдан кейін папка локалдық дискте болғандай, қарау және өңдеу үшін қолжетімді болады.
Резервтік көшірме жасау және ақпараттың қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Тұрақты резервтік көшірме жасау және деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету файлдық серверді орнатудың негізгі аспектілерінің бірі болып табылады. Бұл жарияланымда аталған екі платформа үшін резервтік көшірме жасау процесін автоматтандырудың әртүрлі әдістері, соның ішінде кіріктірілген және үшінші тарап шешімдері бар.
Windows-та резервтік көшірме жасау
Windows-та сыртқы сақтау құрылғыларына немесе желілік дисктерге деректердің көшірмелерін автоматты түрде жасау үшін кіріктірілген резервтік көшірме құралдарын, мысалы, “Windows Server резервтік көшірмесін” пайдалануға болады.
Linux-та резервтік көшірме жасау
Linux-та деректердің инкременттік резервтік көшірмесін жасау үшін rsync бағдарламасын пайдалануға болады. Міне, команда мысалы:
rsync -av --delete /home/user/shared /mnt/backup/
Бұл команда /home/user/shared папкасының резервтік көшірмесін /mnt/backup/ дискісіне жасайды және бастапқы папкадан жойылған барлық файлдарды жояды.
Windows-та файлдық сервердің артықшылықтары мен кемшіліктері
Windows және Linux жүйелерінде файлдық серверді пайдалану өз артықшылықтары мен кемшіліктеріне ие. Платформаны таңдау бизнес талаптарына, әкімшінің дағдыларына және файлдық серверді пайдалану ерекшеліктеріне байланысты.
Артықшылықтары:
- Орнату мен пайдаланудың қарапайымдылығы: Windows интуитивті интерфейс пен құралдарды ұсынады, бұл файлдық серверді орнату мен басқаруды жеңілдетеді. Серверлермен минималды тәжірибесі бар пайдаланушыларға Windows-та файлдық серверді орнату оңай болады.
- Microsoft-тың басқа өнімдерімен өзара әрекеттесу мүмкіндігі: Windows-тағы файлдық сервер Microsoft-тың басқа бағдарламалары мен қосымшаларымен, мысалы, Active Directory, Exchange, Microsoft Office-пен тамаша интеграцияланады, бұл Microsoft экожүйесін пайдаланатын компаниялар үшін ыңғайлы шешім болып табылады.
- NTFS қолжетімділік жүйесінің қолдауы: NTFS (New Technology File System) файлдар мен папкалар деңгейінде қолжетімділікті икемді басқаруға мүмкіндік береді, әртүрлі топтар мен жеке пайдаланушылар үшін қауіпсіздік параметрлерін дәл конфигурациялауға мүмкіндік береді.
- Орталықтандырылған басқаруды қолдау: Windows Server-дің пайдаланушыларды, рұқсаттарды және құжаттарды орталықтандырылған басқару құралдары оны көп абоненттері бар ірі желілер үшін қолайлы етеді.
- Графикалық интерфейс: Windows-тың серверді басқару үшін конфигурацияларының икемділігі графикалық интерфейске үйренген пайдаланушылар үшін ыңғайлы, себебі көптеген тапсырмаларды командалық жолды пайдаланбай орындауға болады.
Кемшіліктері:
- Бағасы: Windows Server лицензияны талап етеді, бұл компаниялар үшін шығындарды арттыруы мүмкін, әсіресе серверге қосылатын әр клиент үшін лицензия сатып алу қажет болса.
- Жоғары жүйелік талаптар: Windows Server оперативті жад пен процессор қуатын көп тұтынады, Linux операциялық жүйесімен салыстырғанда ресурстарды көбірек пайдаланады, бұл ескі немесе әлсіз серверлерде жұмыс істегенде кемшілік болуы мүмкін.
- Шектеулі икемділік: Windows-тың ыңғайлы графикалық конфигурациясы, өкінішке орай, кейбір тапсырмаларда едәуір күш пен уақытты талап етеді, ал Linux-тың икемді жүйелерінде конфигурацияны компанияның нақты талаптарына сәйкес мұқият өңдеуге болады.
- Windows-тың жаңартулары мен осалдықтары: Windows-тың көптеген шабуылдарға ұшырауынан, хакерлік, жұқтыру және ақпараттың ағып кетуінен аулақ болу үшін жүйені осалдықтарды жою үшін жиі жаңартып отыру қажет. Бұл әкімшілер үшін қауіпсіздік пен жаңартулардың уақтылы болуын бақылауды қиындатады.
Linux-та файлдық сервердің артықшылықтары мен кемшіліктері
Артықшылықтары:
- Икемділік және бақылау: Linux сервер параметрлеріне толық бақылауды қамтамасыз етеді, бұл әкімшілерге серверді ең кішкентай бөлшектерге дейін конфигурациялауға мүмкіндік береді, файлдарды, пайдаланушыларды және қауіпсіздікті басқару.
- Тегін пайдалану: Linux тегін операциялық жүйе болып табылады, бұл лицензияларға ақша төлеуді қажет етпейтін шағын және орта компаниялар үшін тартымды етеді. Көптеген дистрибутивтер ашық бастапқы кодты ұсынады, бұл жүйені нақты қажеттіліктерге бейімдеуге мүмкіндік береді.
- Жоғары қауіпсіздік: Linux өзінің сенімділігімен және жоғары деңгейдегі қорғаумен танымал. Linux серверлері шабуылдарға сирек ұшырайды, және жүйе қолжетімділікті дәл конфигурациялауға мүмкіндік береді, бұл қауіпсіздік деңгейін арттырады.
- Төмен жүйелік талаптар: Linux тіпті ескі немесе әлсіз өнімді серверлерде тиімді жұмыс істей алады. Бұл оны шағын желілер немесе шектеулі бюджеті бар ұйымдар үшін тамаша таңдау етеді.
- Күшті командалық жол құралдары: Командалық жолға үйренген жүйелік әкімшілер тапсырмаларды автоматтандыруды және серверді басқаруды қуатты командалық құралдар мен сценарийлер (скрипттер) арқылы оңай жүзеге асыра алады.
- Үлкен қауымдастық және қолдау: Linux-тың үлкен қауымдастығы бар, және көпшілігі үшін тапсырмалар немесе мәселелер бойынша шешімдер мен құжаттама бар. Бұл әкімшілерге ақпаратты және әртүрлі мәселелер үшін шешімдерді тез табуға мүмкіндік береді.
Кемшіліктері:
- Оқыту қисығының күрделілігі: Linux-та файлдық серверді орнату және басқару командалық жолмен таныс емес пайдаланушылар үшін қиын болуы мүмкін. Linux-пен алғаш рет кездесетін әкімшілер тапсырмаларды шешуде және жүйені конфигурациялауда қиындықтарға тап болуы мүмкін.
- Туған графикалық интерфейстің болмауы: Кейбір Linux дистрибутивтерінде графикалық интерфейстер бар болса да, әкімшілік тапсырмалардың көпшілігі командалық жол арқылы орындалады, бұл Windows-тың графикалық интерфейсіне үйренген пайдаланушылар үшін таныс емес болуы мүмкін.
- Microsoft өнімдерімен интеграция: Microsoft экожүйесін пайдаланатын ұйымдар үшін Linux-та файлдық серверді орнату қиын болуы мүмкін, әсіресе Active Directory және Exchange сияқты өнімдермен интеграция кезінде. Бар шешімдер болғанымен, олар қосымша параметрлер мен білімді талап етеді.
- Бағдарламалық қамтамасыз етудің шектеулі қолдауы: Кейбір арнайы корпоративтік қосымшалар Linux үшін қолжетімсіз болуы мүмкін немесе конфигурациялау мен интеграциялау үшін қосымша қадамдарды талап етеді.
Қорытынды
Windows және Linux-та файлдық серверді орнату – локалдық желідегі деректерді тиімді басқаруды ұйымдастырудағы маңызды қадам. Платформаны дұрыс таңдау желіңіздің қажеттіліктеріне, әкімшінің біліктілік деңгейіне және тапсырмалардың ерекшелігіне байланысты.